Faktörler Zekayı Nasıl Belirliyor?

Zekanın belirlenmesinde genetik ve çevresel etkiler nasıl bir rol oynuyor? Bu soru, psikoloji tarihi boyunca en tartışmalı konulardan biri olmuştur ve bu güne sıcak tartışma konusu olmaya devam etmektedir.

Zekânın temel doğasına dair anlaşmazlıklara ek olarak, psikologlar bireysel zeka üzerine çeşitli etkileri tartışan çok fazla zaman ve enerji harcadılar.

Tartışma, psikolojideki en önemli sorulardan biri üzerinde odaklanmaktadır: Daha önemli olan - doğa ya da besicilik ?

Genetik ve İstihbarat: İstihbaratın Belirlenmesinde Daha Büyük Bir Rol Oynanıyor mu?

Günümüzde psikologlar hem genetiğin hem de çevrenin zekayı belirlemede rol oynadığını kabul ediyorlar.

Artık her faktörün ne kadar bir etkisinin olduğunu belirleme meselesi haline geliyor. İkiz çalışmalar IQ'daki varyansın yüzde 40 ila 80'inin genetik ile bağlantılı olduğunu ve genetiğin bireysel IQ'nun belirlenmesinde çevresel faktörlerden daha büyük bir rol oynayabileceğini düşündürmektedir.

Zekanın genetiği hakkında dikkat edilmesi gereken önemli bir nokta, tek bir "istihbarat geni" tarafından kontrol edilmemesidir. Bunun yerine, birçok gen arasındaki karmaşık etkileşimlerin sonucudur.

Daha sonra, genetik ve çevrenin, kalıtsal genlerin nasıl ifade edildiğini tam olarak belirlemek için etkileşimde bulunduğunu belirtmek önemlidir.

Örneğin, bir kişinin uzun ebeveynleri varsa, bireyin de uzun boylu olması muhtemeldir. Bununla birlikte, kişinin ulaştığı tam yükseklik, beslenme ve hastalık gibi çevresel faktörlerden etkilenebilir.

Bir çocuk parlaklık için genler ile doğabilir, ancak bu çocuk yetersiz beslendiği ve eğitim olanaklarına erişemediği mahrum bir çevrede yetişirse, IQ'nun ölçütlerini iyi değerlendiremez.

Genetik Etkilerin Kanıtı

Kalıtsal özelliklere ek olarak, maternal yaş, zararlı maddelere doğum öncesi doğum ve doğum öncesi malnütrisyon gibi diğer biyolojik faktörler de zekayı etkileyebilir.

Çevresel Etkinin Kanıtı

Peki, zekadaki varyansları açıklayabilecek bazı çevresel etkiler nelerdir? Aile, eğitim, zenginleştirilmiş sosyal ortamlar ve akran grupları gibi faktörler IQ'daki farklılıklarla ilişkilendirilmiştir. Örneğin, çalışmalar ilk doğan çocukların daha sonra doğan bebeklerden daha yüksek IQ'lara sahip olma eğiliminde olduğunu bulmuştur.

Niye ya? Birçok uzman, bunun, ilk doğan çocukların ebeveynlerden daha fazla ilgi görmesinden kaynaklandığına inanmaktadır. Araştırma ayrıca, ebeveynlerin daha büyük yaştaki çocukların çeşitli görevlerde daha iyi performans göstermelerini beklediklerini, daha sonraki doğumlu kardeşlerin ise daha az görev odaklı beklentilerle karşı karşıya kaldıklarını göstermektedir.

Kaynaklar:

Ceci, S. (2001). Zeka: Şaşırtıcı Gerçek. Psikoloji Bugün, 34 (4 ), 46.

Kramer, MS, F., Mironeva, E., Vanilovich, I., Platt, RW, Matush, L., ... Shapiro, S. (2008). Genel Psikiyatri Arşivi, 65 (5), 578-584. doi: 10.1001 / archpsyc.65.5.578.

McGrue, M., Bouchard, TJ, Iacono, WG ve Lykken, DT (1993). Bilişsel Yeteneğin Davranışsal Genetiği: Bir Yaşam-Açıklığı Perspektifi. R. Plomin & GE McClearn (Eds.), Doğa, Beslenme ve Psikoloji. Washington, DC: Amerikan Psikoloji Derneği.

Plomin, R. ve Spinath, FM (2004). Zeka: Genetik, Genler ve Genomikler. Kişilik ve Sosyal Psikoloji Dergisi, 86 (1) , 112–129.